Projekt finansowany ze środków budżetu państwa od Agencji Badań Medycznych,
wyłoniony w Konkursie na badania head-to-head w zakresie niekomercyjnych badań klinicznych lub eksperymentów badawczych – edycja II, nr naboru: ABM/2023/1

Zastosowanie dupilumabu w leczeniu mastocytozy układowej o powolnym przebiegu z zajęciem skóry – MAnaskin

numer Projektu: 2023/ABM/01/00007

Mastocytoza układowa jest chorobą rzadką. Częstość występowania mastocytozy jest szacowana na 10-13 na 100 000 osób, co wskazuje, że w Polsce ok. 5000 chorych (dzieci i dorosłych) wymaga leczenia z powodu tej choroby. U dorosłych dominuje mastocytoza układowa (SM, ok. 90% chorych), przy czym najczęstszą postacią kliniczną jest Indolentna mastocytoza układowa (ISM, ok.50% chorych dorosłych), która przeważnie przebiega z zajęciem skóry (70% chorych), objawami zależnymi od mediatorów (ok. 90% chorych) oraz podwyższonym ryzykiem wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego (ok. 30-50% chorych). Objawy zależne od mediatorów uwalnianych przez mastocyty to najczęściej: świąd skóry, napadowy rumień skóry (flushing), bóle brzucha, biegunki, hipotensja, bóle głowy, problemy z koncentracją, osteopenia, osteoporoza. Liczba artykułów oryginalnych na temat farmakoterapii w tej grupie chorych jest znacznie ograniczona, ale badanie MAnaskin, jako badanie randomizowane, prospektywne, zaślepione, kontrolowane placebo dostarczy najbardziej pożądanych i cenionych wyników, które mogą być z sukcesem publikowane w renomowanych czasopismach zagranicznych.

Opis projektu
Mastocytoza to rzadka choroba nowotworowa szpiku. U dzieci dominuje postać skórna choroby w której bardzo częste są objawy skórne oraz objawy związane z uwalnianiem mediatorów. U dorosłych dominuje postać układowa mastocytozy o powolnym przebiegu tzw. indolentna (ISM), która trwa kilkadziesiąt lat, zazwyczaj nie wymaga leczenia hematologicznego, ale zmiany skórne, anafilaksja i alergia wymagają pomocy alergologa i dermatologa. U części chorych (poniżej 5%) występuje zaawansowana postać choroby wymagająca leczenia hematologicznego z powodu upośledzenia funkcji narządów (m.in. szpiku, śledziony, kości) zajętych naciekaniem mastocytów. Zagrożeniem dla życia w mastocytozie układowej są reakcje anafilaktyczne zwłaszcza po użądleniu owada, lekach oraz złamania patologiczne w przebiegu osteoporozy, jednak mogą one występować także spontanicznie, bądź pod wpływem czynników fizycznych, jak wysiłek fizyczny czy nagła zmiana temperatury. Nie ma celowanego leku, stosowanego w indolentnej mastocytozie, leczenie jest objawowe – leki przeciwhistaminowe dowolnej generacji w dawce 1 tabletki 2 razy dziennie. Chorzy wyposażeni są w zestaw ratunkowy z adrenaliną. Prowadzone były badania nad zastosowaniem masatinibu, midostaurinu (inhibitorów kinazy tyrozynowej), omalizumabu. Dotyczyły one kilku – kilkunastu chorych, a leki nie znalazły rutynowego zastosowania. W Klinice Alergologii oraz Klinice Dermatologii GUMed znajduje się ośrodek referencyjny Europejskiej Sieci Mastocytozy (ECNM), prowadzimy również europejski rejestr tej choroby. Pod naszą opieką znajduje się około 500 pacjentów z całej Polski. Jest to jedna z większych populacji narodowych w rejestrze ECNM. Z dotychczasowych badań, w tym prowadzonych w naszym ośrodku, wiemy, że w mechanizmie choroby dużą role odgrywają IL4 i IL13. W atopowym zapaleniu skóry (AZS), astmie ciężkiej, eozynofilowym zapaleniu przełyku i przewlekłym zapaleniu zatok obocznych nosa z polipami stosowany jest lek – dupilumab. Jego celem działania jest receptor dla tych cytokin. Badanie prowadzone na podstawie zgody Komisji Etycznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego Wyniki badania mają prowadzić do ratowania życia chorych oraz zapobieganie przedwczesnemu zgonowi poprzez zmniejszenie częstości reakcji anafilaktycznych, ciężkich reakcji alergicznych, depresji, poprawę stanu zdrowia. Celem jest poprawa jakości życia mierzonej w badaniu oraz objawów zmęczenia i depresji. Nie ma dotychczas skutecznej terapii stosowanej w leczeniu mastocytozy, żaden sposób leczenia nie poprawia objawów skórnych. Wprowadzenie nowego sposobu leczenia poprawi również efektywność leczenia choroby poprzez zmniejszenie nieplanownych hospitalizacji, wizyt ambulatoryjnych, stosowanych leków objawówych, absencji w pracy i szkole. Wyniki badania mogą być łatwo stosowane w systemie ochrony zdrowia. Publikacja wyników badania w renomowanych czasopismach naukowych podniesie renomę nauki polskiej.

Cel
Celem projektu jest ocena redukcji zmian skórnych w mastocytozie, zmniejszenie objawów alergii i anafilaksji, poprawa jakosci życia chorych mastocytów oceniane za pomocą stężenia tryptazy mastocytarnej, zaawansowania choroby po leczeniu dupilumabem w porównaniu do standardowego leczenia lekami przeciwhistaminowymi.

Kryterium włączenia: Rozpoznanie mastocytozy układowej o powolnym przebiegu zgodnie w wymienionymi kryteriami WHO oraz zajęcie skóry potwierdzone ww. kryteriami. Wiek 18-65 lat. Umiarkowane bądź znaczne objawy choroby upośledzające jakość życia w przynajmniej 2 z 6 poniższych kwestionariuszy:
1. Rozległość zmian skórnych – % zajęcia skóry (BSA-Body Surface Area ocenione wg zasady 9-tek Wallace); znaczna rozległość zmian skórnych (>=30% BSA)
2. Nasilenie świądu w skali VAS ocena tego kryterium w skali 0-10 punktów świąd o nasileniu znacznym lub silnym >=3 w skali VAS
3. Indeks jakości życia kwestionariuszem MC-QoL (objawy związane z uwalnianiem mediatorów mastocytów) wynik MC-QoL >=50 punkty
4. Nasilenie depresji (Hamilton Rating Scale for Depression) wynik skali Hamiltona >=19
5. Nasilenie zmęczenia (Fatigue Impact Scale) Wynik skali Fatigue Impact Scale >=75 punkty
6. Ocena jakości życia chorych leczonych z powodu nowotworów hematologicznych kwestionariuszem European Organization for Research and Treatment of Cancer EORTC QLQ C30

Kryteria wyłączenia:
1. Inne choroby nowotworowe, w tym jedna z agresywnych postaci mastocytozy, izolowana mastocytoza skórna (bez mastocytozy układowej)
2. Niewydolność wątroby, nerek, serca, niewydolność oddechowa
3. Przewlekłe choroby zakaźne oraz zakażenie pasożytami
4. Ciąża, laktacja, brak współpracy z chorym
5. Zaostrzenie chorób przewlekłych
6. Nadwrażliwość na leki badane

Okres realizacji: 01.08.2023 – 31.07.2029